برپایی سهشنبههای شفیعی کدکنی در فضای مجازی
گروه فرهنگی/ به رغم محدودیتهای اجباری این روزها که کرونا سبب شده، سهشنبههای پرطرفدار دانشکده ادبیات دانشگاه تهران همچنان برقرار باقی میماند، منتها در فضای مجازی و با در نظر داشتن ضرورتهای این روزها. سهشنبههایی که سالهاست با حضور محمدرضا شفیعی کدکنی میزبان دانشجویان و حتی علاقهمندانی خارج از این دانشکده و رشته است؛ آنهایی که به هر ترتیبی تلاش میکنند کلاس را از دست ندهند، حتی اگر شده به قیمت نشستن روی زمین و صرف نظر کردن از کلاسی دیگر!
این خبر که به سرعت در فضای مجازی بازنشر شده، به نقل از صفحه اینستاگرام شفیعی کدکنی است، هرچند که یکی از شاگردان او هم اطلاعات کوتاهی در همین زمینه در کانال تلگرامی این ادیب و پژوهشگر نوشته است. در صفحه اینستاگرام با این مضمون که کلاس سهشنبهها برگزار میشود، آمده: «بسیار خرسندیم که باز بر سر قصه شدیم و صدای فضیلت خاموش نماند. با اجابت جناب استاد، از هفته جاری کلاسهای سهشنبه به صورت مجازی برای همه افراد برقرار خواهد شد. با صلاحدید ایشان این جلسهها تا پایان سال ادامه پیدا خواهد کرد.» آن طور که در این اطلاعیه کوتاه آمده، محور همه سهشنبهها هم «سبک شناسی نظم» خواهد بود و به علاقهمندان نیز وعده داده شده که: «هر سهشنبه فایل صوتی کلاس حوالی ساعت ۱۰ تا ۱۲ ظهر در کانال تلگرام منتشر میشود. فایل صوتی در کانال میماند و هر زمانی در دسترس شماست.» برخلاف آنچه که این روزها و به دنبال انتقال بخشی از برنامههای فرهنگی- هنری به فضای مجازی و شبکههای اجتماعی شاهد هستیم خبری از پخش آنلاین کلاس نیست و تنها صوت هر جلسه در صفحه اینستاگرام قرار میگیرد که البته برای علاقهمندان همین مورد هم غنیمت است. اطلاعیه مندرج در کانال تلگرامی منتسب به این چهره ادبی هم تفاوتی با چند سطری که خواندید ندارد، در آن خطاب به علاقهمندان این طور آمده که در آینده اطلاعاتی درخصوص نحوه پرسش شرکت کنندگان در هر جلسه منتشر میشود. گذشته از گفتههای دیگر بزرگان عرصه ادبیات درباره شفیعی کدکنی و کارهایی که در ارتباط با این بخش از فرهنگمان انجام داده، او میان دانشجویان هم طرفداران زیادی دارد؛ آنقدر که حتی مسئولان دانشگاه هم میدانند که درباره این کلاس بخصوص نباید به محدودیتهای معمول متوسل شوند؛ بنابراین سالهاست ورود برای عموم علاقهمندان به کلاس او آزاد است. طی ماههای گذشته از شفیعی کدکنی، پیشکسوت عرصه ادبیات که بیشتر از نیم قرن از تدریس او در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران میگذرد، مجموعه شعری با عنوان «طفلی به نام شادی» منتشر شده، کتابی که شامل پنج دفتر «شعری زیرِ همین آسمان» و «روی همین خاک»، «هنگامه شکفتن و گُفتن»، «از همیشه تا جاودان»، «شیپورِ اطلسیها» و «در شبِ سردی که سُرودی نداشت» میشود.
محمدجلیل عندلیبی به بهانه هفته وحدت و میلاد حضرت رسول(ص) از موسیقی عرفانی و آثاری که در مدح پیامبر اسلام ساخته است میگوید
موسیقی عرفانی برمدار تعمق و اندیشه است
ندا سیجانی
خبرنگار
قطعه زیبای «ماه فروماند از جمال محمد - سرو نباشد به اعتدال محمد...» یکی از آثار زیبای محمد جلیل عندلیبی است که براساس شعر سعدی در مدح حضرت محمد(ص) ساخته شده است. این قطعه «فخر آدم رسول خاتم» نام دارد با صدای جمیل عندلیبی یکی از قطعات خاطرهبرانگیز است. محمدجلیل عندلیبی آهنگساز و نوازنده سنتور تا به امروز 17 اثر ارزنده درمدح حضرت محمد(ص) ساخته است.
عندلیبی در خانوادهای اهل عرفان و موسیقی متولد و پرورش یافته و بیتردید زادگاه و خاستگاه او که برخاسته از این نوع موسیقی است در این گرایش بیتأثیر نبوده است. عندلیبی در اینباره گفت: «از آن زمان که خود را شناختم با موسیقی، به ویژه موسیقی عرفانی آشنا شدم. پدرم اتاق کوچکی داشت که روی دیوارهای آن یک دف و تعدادی عکس از بزرگان اهل طریقت و عرفان نصب شده بود. علاوه بر آن پنجشنبه شبها به همراه پدر به تکایا میرفتیم و در آنجا اشعار و ملودیهای بخصوصی به همراه ساز دف شنیده میشد که به اصطلاح برای عرفا بود و این نوع موسیقی از همان ابتدا در گوش و جان من نشست. بعدها که برای گذراندن دوران تحصیل به دانشکده هنرهای زیبای تهران آمدم این ارتباط همچنان ادامه داشت و اگرچه به دلیل مسافت بسیار با زادگاهم - سنندج - و قابل دسترس نبودن امکانات رفت و آمد مشکلاتی سر راهم بود، اما تلاش کردم در ماه یک یا دوبار نزد خانواده بروم و این ارتباط و علاقه با موسیقی عرفانی متوقف نشود و شبها با همراهی پدر تا حدود چهار صبح در خانقاهها به موسیقی عرفانی دل میسپردیم و این انتخاب در گرایش من بسیار تأثیرگذار بود. در واقع من با دو تربیت موسیقایی آشنا شدم نخست، گوش موسیقایی و دیگر ریتم خانقاهها، و زمانی که در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی مشغول به کار شدم، آثاری ساختم که برخاسته از همان دلتنگیها و زنده نگاه داشتن خاطرات زادگاهم در دوران دانشجویی بود.»
اولین اثری که این آهنگساز با عنوان موسیقی عرفانی تولید کرد آلبوم «شعر و عرفان» بود که براساس ریتمها و ملودیهای خانقاهی ساخته شده است. او دراین باره گفت: این کار را سال 54 در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ساختم و خواننده اثر زنده یاد رضوی سروستانی است. در واقع سال 56 کنسرت خیریهای در راستای کمک به زلزلهزدگان طبس در تئاتر شهر برگزار کردیم و گروهی که این کنسرت را همراهی کرد مشتاق نام داشت. اما بعد از انقلاب (سال 57) به دلیل بیماری آقای سروستانی این کار با صدای آقای شهرام ناظری اجرا و شنیده شد.»
به گفته «عندلیبی» گروه مولانا سال 1354 در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی تشکیل شد و به پیشنهاد زندهیاد دکتر داریوش صفوت نام ابتدایی آن به احترام مشتاق علیشاه کرمانی از چهرههای سرشناس عرفان و تصوف و شعر ادب و هنر «مشتاق» نام گرفت اما بعدها آن را به «مولانا» تغییر دادیم. به این علت که اغلب کارهایی که درقالب موسیقی فارسی یا کردی با این گروه اجرا شد با اشعار حضرت مولانا و عرفای غرب کشور بوده. در واقع تا به امروز نزدیک به 40 آلبوم در ژانرهای مختلف با این گروه منتشر کردهایم. ازجمله میشود به کارهایی چون «شعر و عرفان یا بنمای رخ»، «بیقرار» و «کیش مهر» اشاره کرد که هرسه با صدای آقای شهرام ناظری بسیار مورد استقبال قرار گرفت و تصانیف آن براساس ریتمهای خاص عرفانی کردستان است. بعد از آن با آقای بهروز توکلی تصنیف «هی گُل» را اجرا کردم که با همراهی سه تارو نی در دستگا شور بود. اثر دیگرم «از دست عشق» نام داشت با صدای عزیز شاهرخ از خوانندگان مطرح کُرد و با شعری از عبدالقادر گیلانی.اما از سال 70 به بعد با تولید آلبومهای «با قدسیان» روند خاصی را شروع کردم و هدفم این بود در زمینه ارکستراسیون کاری متفاوت برای جوانان ارائه دهم که دراین آلبومها از سازهایی چون نی، تنبور و دیوان هم استفاده شده به همراه افکتهایی از موسیقی الکترونیک. نمونه آن قطعه «الله مدد» است که با صدای سه خواننده پیام عزیزی، حسام لرنژاد و نگین ضیایی -همسرم- اجرا شده است. در اوایل انقلاب هم آثاری را براساس شعر سعدی در مدح حضرت محمد(ص) با مضمون شعرعرفانی چون «ماه فروماند از جمال محمد -سرو نباشد به اعتدال محمد...» ساختهام که «فخر آدم رسول خاتم» نام دارد با صدای جمیل عندلیبی.
این آهنگساز موسیقی عرفانی را تعمقگرا دانست: «موسیقی عرفانی دارای فکر و اندیشه خاصی است و هر فردی نمیتواند تنها با چند سازبندی آن را تولید کند. من با آقایان شهرام ناظری، رضوی سروستانی وجمیل عندلیبی آثاری را منتشر کردهام که ملودی و ریتمهای آن براساس همان موسیقی تکایای سنندج و غرب کشور است. البته این نوع موسیقی بعد از انقلاب شکوفا شدند، در واقع انقلاب آورنده موسیقی عرفانی بود. اما پیش از انقلاب آثار بارزی تولید نشد و بعد از آن کارهای بسیاری ساختند و حتی از آثار من الگوبرداری کردند. این دوستان براین نظر بودند که با آوردن ساز دف میتوانند موسیقی خود را اینگونه تعریف کنند. در صورتی که هیچ کدام از ویژگیها و خصایص موسیقی عرفانی را نداشت و امروز کار به جایی رسیده که با ساز دف ملودیهای 8-6 و شاد اجرا میکنند و نامش را موسیقی عرفانی میگذارند.» محمدجلیل عندلیبی موسیقی عرفانی را متفاوت از موسیقیهای دیگر میداند و براین نظر است که این نوع موسیقی علاوه بر ایران و در کشورهای پاکستان و هندوستان هم مورد استفاده بوده است. او درآینده نزدیک مجموعه آلبومهای «با قدسیان» را منتشر خواهد کرد. او دراین باره گفت: «تصمیم دارم با قدسیان 10 را هم منتشر کنم که علاوه بر همکاری خوانندگانی چون پیام عزیزی و حسام لرنژاد دوستان دیگری چون علی اسماعیلی در مجموعه 4 این آلبوم همکاری داشتهاند که هنوز منتشر نشده و مجموعه اخیر (با قدسیان 6) با صدای جوانی شیفته و علاقهمند به موسیقی عرفانی است به نام محمد شهامت که توانسته به خوبی جذب این موسیقی شود اما متأسفانه بهدلیل شیوع بیماری کرونا مراحل ضبط و آمادهسازی کار فعلاً متوقف شده است.»
پاسخی موسیقایی به حرمت شکنان ساحت پیامبر(ص)
عندلیبی درباره هتک حرمت به ساحت پیامبراسلام(ص) بیان کرد: «هتک حرمت نقشه استکبار است و در واقع میخواهند با مشغول کردن ذهن انسانها، فعالیتها و نقشههای جهانی خود را اجرا کنند. من اثری هم دراین ارتباط در فضای مجازی منتشر کردم با صدای حسام لرنژاد و هدفم این بود با زبان موسیقی پاسخ این نااهلان را بدهم.»
فیلمسازان فیلم کوتاه از چشمانتظاری برای جشنواره و نمایش اثرشان میگویند
با ضعیف شدن کرونا اتفاق میافتد
فرهنگی/ سی و هفتمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران هفتم آبانماه در حالی کلید خورد که به دلیل شیوع و اوجگیری بحران کرونا، برگزارکنندگان آن تصمیم گرفتند در زمان وعده داده شده (7 تا 17 آبان) نشستهای تخصصی «37-20» را در فضای مجازی برگزار کنند و نمایش فیلم را به زمان دیگری موکول کنند. جشنواره کار خود را با برپایی 20 نشست با حضور مدرسان ایرانی و خارجی با اجرای رامتین شهبازی نویسنده، منتقد و پژوهشگر حوزه سینما آغاز کرد و این نشستها در صفحه اینستاگرام انجمن سینمای جوانان ایران با شناسه کاربری @iycs.ir در دسترس همگان است. نمایش فیزیکی و حضوری آثار هم به گفته سید صادق موسوی دبیر جشنواره در صورت بهبود نسبی شرایط و بازگشایی سینماها، با تابعیت از تصمیمات ستاد مقابله با کرونا در جمع محدودی از مخاطبان و هنرمندان برگزار خواهد شد. آثار منتخب برای حضور در بخشهای داستانی، مستند، پویانمایی و تجربی معرفی شدهاند و فیلسمازان جوان منتظر فروکش کردن موج سوم کرونا برای آغاز رقابت و البته دیدن آثار همنسلان خود هستند. سه فیلمساز حاضر در این جشنواره در گفتوگو با «ایران» از شرایط فیلمسازی در کرونا و برگزاری جشنواره به شیوهای متفاوت گفتهاند.
اولین معامله کوکائین و مشکلات کرونا
سهند کبیری خداداد کارگردان فیلم کوتاه «داش» در بخش داستانی این رویداد حضور دارد. به گفته او، قصه فیلم «داش» که مخفف کلمه داداش است درباره مهراد است که برای اولین بار مقدار زیادی کوکائین معامله میکند. او درباره علاقهاش برای ساخت این موضوع میگوید: «چند وقت پیش متوجه شدم شخصی بدون نیاز مالی، تنها برای یک بار کوکائین معامله کرده است. این ماجرا که ذهن من را درگیر کرده بود در نهایت جرقهای برای ساخت این فیلم شد.» آنطور که این فیلمساز جوان میگوید در روند تولید فیلم درگیر چالشی خاص نبوده اما حوادث متفاوت سال 98 فیلمبرداری را مدام با تعویق مواجه کرده تا اینکه در نهایت اواخر بهمن ماه موفق به فیلمبرداری شده است: «این تعویق، باعث شد با بازیگر نقش اصلی که اولین تجربه بازیگریش بود، بیشتر تمرین کنم. او یکی از با استعدادترین افرادی است که دیدهام. محمدرضا غفاری یکی دیگر از نقشهای فیلم را بازی کرده که باید از او تشکر کنم.» کبیری درباره تأثیر ویروس «کرونا» هم میگوید: «در پستولید، شیوع این بیماری جریان کار را کمی پیچیده کرد، چون ما در قرنطینه بودیم و فیلم از راه دور تدوین میشد. این اولین تجربه دورکاری من به این شکل بود که با تدوین خوب محمد نجاریان همه چیز به خوبی پیش رفت.»
معجزههای کوچک اتفاق میافتد
سارا نامجو که با انیمیشن «ستارگان زیر باران» در بخش پویانمایی حضور دارد معتقد است جشنواره فیلم کوتاه تهران به دلیل استانداردهای کیفی بالا باعث ارتقای سطح سلیقه فیلمسازی و بهبود کیفیت آثار شده است. او در توضیح مضمون فیلمش به «ایران» میگوید: «فیلم من درباره امید است، در واقع موضوع اصلی این انیمیشن معجزههای کوچکی است که در زندگی اتفاق میافتد. «ستارگان زیر باران» بیان میکند که زندگی همیشه تاریک و سیاه نیست و پایان خوشی دارد.» آنطور که کبیری میگوید او در این انیمیشن از امکانات سه بعدی استفاده کرده و به لحاظ فرم و محتوا اثر جدیدی خلق کرده است. او درباره برگزاری جشنوارههای سینمایی به شیوه آنلاین یا حضوری میگوید: «بعضی جشنوارهها آثار را آنلاین اکران میکنند که من به دلیل امنیت اثر این روش را نمیپسندم. اما جشنواره فیلم کوتاه مسیر درستی را در پیش گرفت تا آثار را داوری کند و اکران را به زمان بهتری موکول کند.»
چالش «ماسک» در فروشگاه لوازم آرایشی!
نوا رضوانی کارگردان که با فیلم داستانی «ماسک» در جشنواره سی و هفتم حاضر است در این فیلم ماجرای دختری را روایت میکند که به خاطر دوستش، به انجام کاری خلاف میل باطنیاش اقدام میکند. این کارگردان مشکلات مالی را از مهمترین چالشهای ساخت «ماسک» عنوان میکند و در توضیحات تکمیلی میافزاید: «من از انجمن سینمای جوانان ایران کمک مالی دریافت کرده بودم، اما برای اینکه پولمان کافی باشد، مجبور به صرفهجویی بودیم و برای مثال نتوانستیم مکانی مخصوص برای غذاخوردن فراهم کنیم و با کمترین امکانات کار کردیم.» او همچنین با اشاره به سرمای زمستانی بهمنماه، از مشکل یافتن لوکیشن مناسب برای کار میگوید: «یکی از لوکیشنهایی که در آن کار میکردیم، فروشگاه لوازم آرایشی بود. فروشنده به ما گفته بود در تمام مدت فیلمبرداری، فروشگاه باید باز باشد و مشتری آمد و رفت داشته باشد. این ماجرا کار ما را سخت میکرد؛ اینکه خودمان را با مشتریان فروشگاه هماهنگ کنیم و اجازه دهیم که فروشنده هم فروش روزانهاش را داشته باشد.»
مدیرکل هنرهای نمایشی مطرح کرد
پرداخت مطالبات مالی و پیگیری برای باز شدن سالنهای تئاتر
گروه فرهنگی/ همین یکیدو روز پیش بود که خبر تلخ تعطیلی یکی از تماشاخانههای خصوصی منتشر شد و زمزمههایی نیز از تعطیلی چند تماشاخانه دیگربه گوش میرسد. بعد از انتشار این اخبار و حرف و حدیثهای بسیار درباره حمایت از حوزه تئاتر و بودجه لازم برای این کار، مدیرکل هنرهای نمایشی از پرداخت تعهدات مالی سال ۹۹ به هنرمندان تئاتر و پیگیری و رایزنی برای از سرگیری فعالیتهای تماشاخانهها با رعایت پروتکلهای بهداشتی خبر داده است. قادر آشنا در گفتوگویی با ایسنا درباره وضعیت حمایتی از هنرمندان تئاتر در این روزها بیان کرد: موضوع حمایت از هنرمندان استانی از دغدغههای جدی اداره کل هنرهای نمایشی بوده و در این باره بین معاون هنری و مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استانها، تفاهمنامهای به امضا رسید تا بر اساس آنچه اعلام شده بود، حمایت ۵۰ درصدی برای اجرای استانها نیز اتفاق افتاد و سرانجام این امر اختصاص داده شده و سهم هر استانی هم تعیین شده است. در این راستا تعدادی از تفاهمنامهها امضا شده و برخی هم در حال انجام است، اما نگاه ما این است که این تفاهمنامهها حتماً به امضا خواهند رسید و برهمین اساس تلاش خود را برای پیگیری این تعهدات انجام دادیم. او افزود: به این ترتیب با هماهنگی انجمن هنرهای نمایشی قرار است از روز یکشنبه ۱۱ آبانماه تا آخر هفته، این تعهدات تسویه و به حساب انجمن هنرهای نمایشی استانها واریز شود تا در اختیار هنرمندان و گروههای تئاتری استانها قرار گیرد.
مدیر کل هنرهای نمایشی اضافه کرد: تلاش میکنیم آثاری را که اجرا میشوند سریعتر تسویه حساب کنیم تا مطالبه انباشته برای هنرمندان و اداره کل هنرهای نمایشی باقی نماند که وقتی هم میرویم این مجموعه را بدهکار تحویل بدهیم. خوشبختانه این موضوع هم پیگیری شده و تا ۱۱ آبانماه کل مطالباتی که از ابتدای امسال تاکنون در شورای حمایت تصویب شده و نیز آن حمایت۵۰ درصدی که قبلاً تعیین شده بود، در صورت تکمیل بودن پروندهها پرداخت خواهد شد. او درباره رقم کلی این تعهدات هم گفت: در مجموع حدود دو میلیارد تومان میشود که حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون متعلق به استانها و مابقی مربوط به تهران است. قادر آشنا درباره حمایت از تماشاخانهها و سالنهای تئاتری که در وضعیت اقتصادی بغرنجی قرار دارند نیز گفت: پیگیریها انجام میشود چون خالی بودن یک صندلی هم ناراحتکننده است چه رسد به یک سالن! وقتی متوجه شدم سالن تئاتر مستقل بسته شده است، بسیار ناراحت شدم وفکر میکنم وقتی امروز میشود کمک کرد، چرا باید فردا این اتفاق بیفتد؟ چرا روند ارائه این تسهیلات اینقدر طولانی شده است؟ او با ابراز امیدواری از اینکه شاهد تعطیلی مجدد سالنهای بخش خصوصی که در موضوع کارآفرینی و اشتغال هم مؤثر بودند نباشیم، گفت: بهتازگی طی صحبتی که با معاون هنری وزارت ارشاد داشتم، قرار بر این است پیگیریهایی انجام شود تا برای فعالیت سالنهای تئاتر با رعایت پروتکلها با استانداری تهران رایزنی و گفتوگو شود که امیدواریم به نتیجه برسیم.
بهمن فرمانآرا و جلالالدین معیریان به ویروس کرونا مبتلا شدند. فرمان آرا چندی روزی است در بیمارستان لاله تهران بستری شده است. به گفته یکی از نزدیکانش، حال او مساعد بوده و در حال گذران دوران قرنطینه و مداوای خود است. همچنین جلالالدین معیریان، گریمور پیشکسوت سینمای ایران نیز در پی ابتلا به بیماری کرونا در بیمارستان کسری بستری شده است. /ایلنا
سیدحسن سیدزاده، مدیرعامل صندوق اعتباری هنر گفت: از زمان آغاز ثبت نام هنر کارت تاکنون بیش از 60 هزار نفر از اعضای صندوق در سامانه هنرکارت ثبت نام کردهاند و برای بیش از 32 هزار نفر از ثبت نام کنندگان از سوی بانک عامل افتتاح حساب شده است که طی این هفته به مناسبت میلاد رسول اکرم(ص) کمک هزینه ایام بیکاری کرونا به حساب آنها واریز خواهد شد.
پس از گذشت بیش از یک هفته از بستری شدن عبدالمجید ارفعی در بیمارستان بهدلیل ابتلا به کرونا، روند بهبودی او به کندی پیش میرود. آن طورکه یکی از نزدیکان این پروفسور زبان شناس گفته او همچنان در بخش آیسییو بستری است و روند بهبودی بیماری او به کندی پیش میرود و ارفعی با دستگاه بای پَدِ نفس میکشد./ایلنا
سید مجتبی حسینی (معاون امور هنری وزیر) و حمید قبادی (مشاور اجرایی معاونت هنری) به همراه هادی مظفری (مدیرکل هنرهای تجسمی) و احسان آقایی (رئیس موزه هنرهای معاصر) از روند بهسازی موزه هنرهای معاصرتهران دیدار کردند./ایلنا
عزتالله جامعی ندوشن تهیه کننده سینما و تلویزیون روز گذشته (۱۱ آبان ماه) بر اثر سکته قلبی درگذشت. او علاوه بر تهیه کنندگی؛ در بازیگری هم فعال بود و در دانشگاه نیز تدریس میکرد./ایسنا
گالری «ساعتچی» در لندن با استفاده از روباتها امکان بازدید از یک نمایشگاه بزرگ هنری از آثار «فیلیپ کولبرت»، نقاش معاصر بریتانیایی را برای علاقهمندانی که در خانههایشان حضور دارند فراهم کرده است. استفاده از روباتهای کنترل از راه دور که دوربینهایی روی آنها نصب شدهاند فقط مختص بازدیدکنندگان مجازی هستند./ایسنا
ادامه از صفحه اول
تأکید پیامبر در دوران رسالتش تعقل در کنار بردباری بود. حضرت در جملهای فرمود: «امرت بمداراه الناس کما امرت بتبلیغ الرساله؛ من {از طرف خدا} فرمان دارم تا با مردم سازش نمایم چنانکه فرمان دارم رسالت خویش را تبلیغ نمایم.» رفق و مدارا با مردم تنها در سخنان پیامبر نبود، بلکه در سلوک و راه و رسم او این کلمات معنا پیدا میکرد. چنانکه در فتح مکه موقعی که بر دشمنان خود پیروز شد سرسختترین دشمنان خود را مورد عفو قرار داد و رفق و مدارایی عملاً پیشه نمود.
بنابراین ولادت پیامبر یعنی ولادت خرد و اخلاق و رواداری با مردم. درکنار این اوصاف انسانی وصف عدالت را باید گذاشت که از اهداف تمامی انبیا است. تحقق عدالت در سلوک پیامبر به اندازهای مورد اهتمام بود که دربرابر دشمنان، برخورد خارج ازعدالت را روا نمیداشت. جامعه ظلم گرفته را از جامعه کفرگرفته منفورتر میدانست. فقر و ناداری را در کنار کفر قرار داد. رسالت خود را باز کردن زنجیرهایی میدانست که ظالمان به پای بشر بسته بودند و در یک کلام وجود نازنین پیامبر کرامت بخشیدن به آدمی بود. آمده بود تا تاج کرامت را برسر بنی آدم گذارد. به قول مولانا: «تاج کرمناست برفرق سرت / طوق اعطیناک آویزبرت» وزندگی آدمیان را با ایمان، خرد و عدالت معنا بخشد و ظلم و جور و فقر و نفاق و کینه و عداوت و رذیلت را از زندگی بر کند. ورحمة للعالمین غیر از این نمیشود.